ZCHBRABANT.NL

Zorgconsulenten Huisartsen

Ramadan en Diabetes

De Ramadan begint dit jaar op 22 maart en eindigt op 21 april 2023.

Moslims vasten gedurende deze maand van zonsopgang tot zonsondergang. Voor patiënten en zorgverleners is de Ramadan een lastige maand. Als zorgconsulenten huisartsen dragen wij uit dat diabetespatiënten NIET mogen vasten! Uit de praktijk weten we dat met name oudere patiënten toch vaak vasten zonder overleg met de huisarts of praktijkondersteuner.

In de Islam krijgen mensen met psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen vrijstelling van de Ramadan. Ondanks deze vrijstelling doet toch een groot gedeelte van de diabetespatiënten mee aan de Ramadan.

We merken dat veel diabetespatiënten die toch vasten dit vaak doen zonder medeweten van huisarts/praktijkondersteuner. Ook chronische patiënten die niet vasten eten anders en dit kan vooral voor diabetespatiënten nare gevolgen hebben. Zorgverleners ervaren het als moeilijk om goede begeleiding te bieden.

Tijdens de Ramadan verandert er veel: de tijd waarop men opstaat, waarop men eet, het aantal maaltijden, de hoeveelheid koolhydraten en calorieën. De hoeveelheid lichamelijke activiteit. Door deze veranderingen is de kans groot dat de diabetes ontregeld raakt als hiermee geen rekening wordt gehouden. Ook kunnen er bloeddrukproblemen ontstaan en kan de opname van medicijnen beïnvloed worden door minder vochtinname. (nierperfusie).

Op verzoek van de huisarts of praktijkondersteuner kan de zorgconsulente in de eigen taal informatie geven aan diabetespatiënten. In een persoonlijk gesprek kan zij nagaan wat de beweegredenen zijn van de individuele patiënt en duidelijk maken wat de risico’s zijn bij het zo lang niet eten en drinken. We gaan in gesprek over de vrijstellingen tijdens de Ramadan. We bespreken de bloedwaarden, nierfunctie, bloeddruk en relevante medicatie. We geven adviezen m.b.t. de in name van koolhydraten en het belang van extra glucose metingen. We gaan na of de patiënt en familie weet hoe te handelen bij een hypo- of hyperglykemie. Dit om ontregeling zoveel mogelijk te voorkomen.

Veel Turkse en Marokkaanse ouderen verblijven al vanaf april/mei in hun thuisland. De eigen zorgverleners zijn dan vaak niet op de hoogte van het feit dat de patiënt aan het vasten is. Het bijkomend gevaar is dat niet duidelijk is of er enige controle is.

Bij terugkomst in Nederland is een extra controle aan te raden.

Vraag altijd of een patiënt mee doet aan de Ramadan. Belangrijk is te kijken naar de medicatie en advies te geven over aanpassingen en inname tijden. Begeleiding tijdens de Ramadan vindt plaats door de patiënten tijdens het spreekuur extra op te roepen voor controle na 4 dagen vasten en met hen de glucosecurves te beoordelen en medicatieadvies aan te passen.

Informeer naar medicatie, voedingspatroon en evt. hypo,s.

Afspraken maken over wanneer de patiënt dagcurves moet maken en een extra controle afspreken na 2 weken. Bij de laatste extra controle wordt geadviseerd om dat 4 dagen na afloop van de Ramadan te doen.

Adviseer het vasten te staken bij een bloed glucose van minder dan 3,5 en meer dan 18mmol/l

Extra aandacht voor vluchtelingen met diabetes.

Vluchtelingen die nog niet zo lang in ons land zijn hebben vaak in hun herkomstland al jaren geen goede medische zorg ontvangen. Uit ervaring blijkt dat veel vluchtelingen tijdens de reis vaak ook niet in het bezit zijn van noodzakelijke medicatie en geen controles hebben gehad.

Nederlandse Diabetes Federatie:

NDF heeft een nieuwe toolkit gemaakt over Diabetes en ramadan waar u als zorgverlener en patient veel goede informatie kunt u vinden. Klik op de onderstaande link:

https://diabetesfederatie.nl/ndf-toolkit-persoonsgerichte-diabeteszorg/diabetes-en-ramadan

Adviezen voor mensen met diabetes tijdens Ramadan:

Interculturele zorgconsulenten hebben een bundel met adviezen over diabetes en Ramadan ontwikkeld voor patiënten die toch willen vasten. Vanuit de praktijk weten we dat veel diabetes patiënten hun eigen risico's niet goed kennen. Zij vasten vaak zonder hun arts of behandelende diabeteshulpverlener te raadplegen. Wij adviseren huisartsen en praktijkondersteuners het vasten minimaal 1 maand voor ramadan ter sprake te brengen en zo een persoonlijk plan te maken.

U kunt onze tweetalige(Turks- Nederlands) adviezen hier downloaden en meegeven aan uw patiënten.